Thu hồi đất sạt lở tại Quảng Ninh: ông Vũ Bá Quang có đủ cơ sở pháp lý

0
1159
Đánh giá post

Công ty Luật TNHH Everest cung cấp dịch vụ pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của một số hộ dân sinh sống tại Tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong, thành phố Hạ Long (Quảng Ninh). Các hộ dân cho rằng, nhà và đất của họ đã bị Nhà nước thu hồi nhưng bồi thường trái luật.

Công ty Luật TNHH Everest khẳng định: hộ gia đình ông Vũ Bá Quang – bà Vũ Thị Thanh – là một trong gần ba mươi hộ dân sinh sống tại Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong, thành phố Hạ Long bị thu hồi đất để thực hiện “Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người và tài sản trên địa bàn phường Hà Phong do Công ty Cổ phần Than Hà Tu – Vinacomin làm chủ đầu tư” – có đủ căn cứ khi đề nghị các cơ quan có thẩm quyền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đúng pháp luật.

Sau khi được “bảo vệ mặt bằng” – hộ gia đình ông Vũ Bá Quang rơi vào cảnh ‘màn trời chiếu đất’

[?] Vì sao ông Quang cho rằng, Nhà nước thu hồi đất thực hiện không đúng quy định, trong khi thực tế là tại khu vực Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong đã từng xảy ra sạt lở, trực tiếp hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh bị ảnh hưởng từ sự cố này và đã nhận tiền bồi thường, hỗ trợ:

Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long thu hồi đất của 28 hộ dân sinh sống tại Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong trong đó có hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh là căn cứ vào Điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai năm 2013: “đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người”. Thế nhưng có thể thấy rằng, việc áp dụng quy định này để thu hồi đất không chính xác. Bởi hiểu theo đúng tinh thần của điều luật, thì:

Một là, đối tượng đất thu hồi phải là “đất ở”. Các loại đất khác không phải là đất ở không thuộc đối tượng thu hồi của quy định này. Thế nhưng hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh đã bị thu hồi cả 324 m2 đất đất trồng cây lâu năm (ký hiệu CLN), được đền bù bằng đúng giá đất nông nghiệp. Tương tự, nhiều thửa đất nông nghiệp kháccủa các hộ gia đình, cá nhânbị thu hồi màkhông được thỏa thuận với Công ty Than Hà Tu.

Hai là, đất sạt lở, sụt lún bị thu hồi phải có nguyên do từ “Thiên tai”. Vào tháng 07/2015, tại Tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong có xảy sạt lở, sụt lún đất. Thế nhưng cơ quan chức năng đã kết luận rõ, nguyên nhân do Công ty Cổ phần Than Hà Tu – Vinacomin (Công ty than Hà Tu) – vi phạm quy định về xây dựng, môi trường gây ra – tức là do “Nhân họa”. Năm 2016, Công ty Than Hà Tu đã phải bồi thường, hỗ trợ 14 hộ dân bị ảnh hưởng sạt lở, sụt lún. Họ cũng đã phải khắc phục sự cố bằng cách xây dựng các bờ kè kiên cố. Từ đó tới nay, hiện tượng sạt lở không còn.

Ba là, việc sụt lún đất phải đến mức đe dọa tính mạng của con người. Việc xác định mức độ sạt lở nguy hiểm đến mức đe dọa tính mạng con người thì cũng phải có căn cứ xác thực, phải dựa trên các số liệu kỹ thuật cụ thể. Thế nhưng, Phòng Quản lý đô thị thành phố Hạ Long không có bất cứ số liệu thuyết phục nào. Hồ sơ, tài liệu do Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long cung cấp, không có số liệu nào thể hiện việc sạt lở là thường xuyên, nghiêm trọng. Để lấp “kẽ hở” này, Phòng Quản lý đô thị thành phố Hạ Long mở 02 cuộc họp lấy ý kiến của một số cơ quan liên quan, gồm Trung tâm Phát triển quỹ đất, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban nhân dân phường Hà Phong, Công ty Than Hà Tu, vào ngày 07/06/2017 và 27/7/2017, dù không có căn cứ thuyết phục, nhưng các cơ quan này đưa đến kết luận: Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong là khu vực nguy hiểm, phải di dời.

Thực tế, sau buổi họp báo ngày 14/12/2018, các phóng viên đã tới thực địa thì chứng kiến: khu đất cũ của gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh ở trên sườn đồi, khá cao địa thế vững chắc, không thể sạt lở được. Vậy thì, Công ty Luật TNHH Everest cho rằng, đã có sự “đánh tráo khái niệm”. Ở đây không thể áp dụng khoản quy định của Điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai năm 2013 để thu hồi đất trong trường hợp này.

[?] Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long cho rằng, “Suối Lộ Phong” là nguồn nguy hiểm, gây ra sạt lở. Vì sao, hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh cho rằng, việc này không chính xác:

Trong hồ sơ vụ án có một số tài liệu có nhắc đến “Suối Lộ Phong” và đây được coi là nguồn nguy hiểm, gây ra sạt lở. Thế nhưng, hiện tại các cơ quan chức năng không đưa ra bất cứ số liệu nào chứng minh về sự nguy hiểm của con suối này. Ngoài Suối Lộ Phong, cạnh nhà ông Quang có khe nhỏ bắt nguồn từ đỉnh đồi. Quy luật “nước chảy chỗ trũng”. Nhưng thực tế, vào ngày 14/12/2018, các phóng viên đã vào hiện trường thì thấy rằng, mặc dù tại Hạ Long suốt một tuần qua có mưa, nhưng nước tại Suối Lộ Phong rất hiền hòa và ở nằm phía dưới các thửa đất của các hộ dân bị thu hồi tới hàng chục mét, đã có kè chắn, không thể gây nguy hiểm cho hộ dân. Mặt khác, nếu ngập lụt, Công trường khai thác than của Công ty Than Hà Tu bị ảnh hưởng trước.

Vào ngày 05/10/2018, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện việc thẩm định tại chỗ thửa đất của hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh. Biên bản ghi nhận “Từ trên đồi của đường công vụ (của Công ty Than Hà Tu) phía tây nhà ông Quang có khe nước khi mưa sẽ chảy xuống, khe giáp nhà ông Quang”. Hồ sơ vụ án không có tài liệu nào về sự “nguy hiểm” của Suối Lộ Phong hay số liệu về thiệt hại gây ra từ Suối Lộ Phong. Tuy nhiên, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh khi xét xử sơ thẩm nhận định: “… đã kiểm tra xác định khu vực này thuộc vị trí chân đồi và giáp với Suối Lộ Phong, khi mưa lớn, nước suối dâng cao kết hợp với nước từ thượng nguồn qua các khe tụ thủy đổ xuống khu dân cư phía dưới kéo theo đất bùn có nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở. Hiện tại đã có một số hộ dân bị đất đá sạt từ trên xuống làm hỏng nhà ở…” là phiến diện, thiếu khách quan. Vậy là, từ những chứng cứ rõ ràng thiệt hại của hộ dân là do việc vi phạm pháp luật xây dựng của Công ty Than Hà Tu, thì việc “đổ lỗi” lên Suối Lộ Phong là để hợp pháp hóa việc thu hồi đất tại tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong.

Luật sư của Công ty Luật TNHH Everest trợ giúp khách hàng tổ chưc Họp báo (năm 2018)

[?] “Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người và tài sản trên địa bàn phường Hà Phong do Công ty Than Hà Tu làm chủ đầu tư” được xác định là “Dự án kinh tế” hay “Dự án xã hội”:

Nguyên tắc là, các dự án đầu tư đều có mục đánh giá tác động, hiệu quả kinh tế – xã hội của dự án. Một dự án được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận triển khai đều phải đảm bảo các hài hòa mục đích kinh tế, mục tiêu xã hội, lợi ích công cộng. Những dự án được công bố vì mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, phải làm rõ lợi ích của người dân, vì lợi ích công cộng ở đây như thế nào. Luật Đất đai năm 2013 quy định rõ tại Điều 62, trường hợp nhà nước quyết định thu hồi đất vì lợi ích công cộng, thì Hội đồng nhân dân cấp tỉnh phải được biết và thông qua. Những dự án có quy mô lớn hơn phải do cấp cao hơn là Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư hoặc Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định đầu tư. Nếu xác định dự án ‘thuần túy kinh tế’ hoặc ‘mục tiêu kinh tế’ nhiều hơn ‘mục tiêu xã hội’, ‘lợi ích công cộng’, thì Hội đồng nhân dân cấp tỉnh không thông qua, thì doanh nghiệp phải tự thỏa thuận với dân.

Trong trường hợp Dự án thu hồi đất sạt lở tại phường Hà Phong thành phố Hạ Long do Công ty Than Hà Tu là chủ đầu tư, có thể thấy rằng: các vấn đề này rất ‘mập mờ’. Hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh cho rằng, trữ lượng than dưới mặt đất trong khu vực Tổ 30 khu 4A phường Hà Phong, thành phố Hạ Long rất lớn, dễ dàng khai thác và ước tính có giá trị lên tới ‘nhiều ngàn tỉ đồng’. Đây là nguyên do chính để Công ty Than Hà Tu nhận làm Chủ đầu tư của Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở và đầu tư ra hàng chục tỉ đồng chi trả bồi thường, hỗ trợ thay cho Nhà nước. Ngược lại, Công ty Than Hà Tu thì cho rằng: “chi trả bồi thường và hỗ trợ cho các hộ dân chỉ là thực hiện theo đề án di dân của tỉnh Quảng Ninh” và “không có quyền lợi liên quan gì”.

Thế nhưng lập luận nêu trên của Công ty Than Hà Tu là rất khó thuyết phục. Cần thấy rõ rằng, Công ty Than Hà Tu là một công ty cổ phần, hoạt động theo Luật doanh nghiệp vì mục tiêu lợi nhuận. Công ty này không còn là doanh nghiệp nhà nước (phải là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ), cũng không phải doanh nghiệp xã hội theo Luật Doanh nghiệp (hoạt động nhằm giải quyết vấn đề xã hội, môi trường vì lợi ích cộng đồng). Vậy thì, công ty này không chịu sự chỉ đạo của Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản VN (TKV) hay Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, cũng không có trách nhiệm giải quyết vấn đề xã hội.

Một câu hỏi nữa đặt ra, kết quả kinh doanh 03 năm gần đây mà doanh nghiệp này (mã chứng khoán THT) công bố: thể hiện lợi nhuận từ 30 đến 35 tỉ đồng/năm (http://s.cafef.vn/hastc/THT-cong-ty-co-phan-than-ha-tu-vinacomin.chn). Câu hỏi đặt ra, liệu rằng các cổ đông của Công ty Than Hà Tu chấp nhận để những người quản lý doanh nghiệp này chi ra số tiền lớn hơn lợi nhuận hằng năm của Công ty vì “trách nhiệm giải quyết vấn đề xã hội” hay không?

Công văn số 5114/TKV-MT ngày 25/10/2016 của TKV về việc thực hiện Đề án di dân tổng thể tỉnh Quảng Ninh ghi nhận nội dung: “Phối hợp với chính quyền địa phương và Trung tâm phát triển quỹ đất của tỉnh Quảng Ninh tổ chức kiểm đếm, xây dựng và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo đúng quy định của nhà nước. Tổ chức thực hiện di dời dân cư theo phương án được duyệt, trong đó ưu tiên thực hiện khu vực có nguy cơ mất an toàn cao trước. Sau khi di dân xong, làm các thủ tục thuê lại diện tích đất đã được di dời để quản lý và sử dụng hiệu quả, tránh tái lấn chiếm”. Nội dung của công văn này đã thể hiện rất rõ chủ sử dụng mới của khu đất là Công ty Than Hà Tu.Nếu đã là dự án kinh tế, Công ty Than Hà Tu cần “sòng phẳng” với người dân. Doanh nghiệp phát triển bền vững cần xuất phát từ hoạt động kinh doanh tử tế, mình có lợi thì đừng để cho người khác bị thiệt.

Công ty Luật TNHH Everest lưu ý, nếu việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thực hiện đúng quy định của pháp luật, các hộ gia đình, cá nhân cũng sẽ không khiếu kiện:

Thực tế là, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long không thực hiện đúng quy trình, thủ tục thu hồi đất theo quy định của pháp luật hiện hành: (i) Thu hồi đất nhưng không bồi thường bằng đất mà bồi thường tiền (cụ thể hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh bị thu hồi diện tích là 779,1 m2 đất ở, nhưng chỉ bồi thường bằng tiền 200 m2 đất ở và bố trí lô đất tái định cư 80m2); (ii) xác định sai nguồn gốc đất từ đất ở thành đất trồng cây lâu năm, không bồi thường đối với diện tích đất nằm trong hành lang đường sắt vàhành lang an toàn đường điện; (iii) không công khai minh bạch thông tin về Dự án tái định cư, không công khai bản đồ quy hoạch Dự án; (iv) Đáng lẽ cần yêu cầu Công ty Than Hà Tu thực hiện làm việc trực tiếp, đàm phán về giá đất bồi thường (đối với những thửa đất nông nghiệp – không phải đất ở), thì Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long ban hành văn bản để Công ty Than Hà Tu hỗ trợ các hộ gia đình bằng đơn giá do tỉnh Quảng Ninh ban hành – thấp hơn giá trị thực của thửa đất nhiều lần; (v) thực hiện cưỡng chế trước khi bố trí nhà ở tạm cư, hoàn thành tái định cư.

Ngày 14/12/2018, tại tổ 54, khu 6B, phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, hộ gia đình ông Vũ Bá Quang và bà Vũ Thị Thanh cùng người thân đã tổ chức họp báo liên quan tới vụ việc Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long thực hiện cưỡng chế thu hồi đất đối với gia đình vào ngày 30/11/2017. Đại diện Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Quảng Ninh, Cơ quan công an, Chính quyền địa phương và khoảng 30 cơ quan báo chí tham dự họp báo. Đây là cuộc họp báo đầu tiên do một cá nhân tổ chức tại Quảng Ninh.

Một số bài viết liên quan đến vụ việc: 

  1. Thu hồi đất sạt lở tại Quảng Ninh: Có “cài đặt” “lợi ích nhóm” trong Quyết định số 1357/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh?
  2. Thu hồi đất sạt lở tại Quảng Ninh: Dự án kinh tế ‘núp danh’ Dự án xã hội, ai ‘được’, ai ‘mất’?
  3. Thu hồi đất sạt lở tại Quảng Ninh: Công dân tổ chức họp báo, sự thật được ‘phơi bày’ trước 30 phóng viên
  4. Thu hồi đất sạt lở tại Quảng Ninh: thu ‘đất ở’, thu luôn ‘đất nông nghiệp’
  5. Thu hồi đất sạt lở tại Quảng Ninh: Nhiều ‘điểm mờ’ pháp lý không có câu trả lời thỏa đáng

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

  1. Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
  2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
  3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here